จับตาสถานการณ์ โควิดสายพันธุ์ XEC และไข้หวัดใหญ่ระบาดซ้ำปี 2568 ทำไมการตรวจ ATK และการรับวัคซีนยังจำเป็น ?

สถานการณ์โควิด XEC ปี 2568 ความจำเป็นของ ATK และวัคซีน จากข้อมูลของกรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข สถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 และโรคไข้หวัดใหญ่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง โดยเฉพาะหลังช่วงเทศกาลสงกรานต์

• ตั้งแต่วันที่ 1 ม.ค. – 14 พ.ค. 2568 มีผู้ป่วยโควิด-19 สะสม 71,067 ราย และเสียชีวิต 19 ราย
• โรคไข้หวัดใหญ่ยังระบาด แม้แนวโน้มลดลง แต่ยังสูงกว่าค่ามัธยฐานย้อนหลัง 5 ปี
• กลุ่มอายุที่มีอัตราป่วยสูงสุด: เด็กเล็ก 0–4 ปี โดยเฉพาะในช่วงเปิดภาคเรียน

โควิด-19 XEC เป็นสายพันธุ์ย่อยของโอมิครอนที่เป็น “ลูกผสม” (Recombinant) ระหว่าง BA.2.75 และ BA.5 โดยมีลักษณะการแพร่ระบาดรวดเร็วและเพิ่มขึ้นในหลายประเทศทั่วโลก สำหรับประเทศไทย สายพันธุ์ XEC เริ่มพบผู้ติดเชื้อครั้งแรกในเดือนสิงหาคม 2567 และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องตั้งแต่เดือนตุลาคม 2567 เป็นต้นมา ก่อนที่จะเริ่มลดลงในช่วงต้นปี 2568

• แพร่กระจายได้เร็วกว่าสายพันธุ์ก่อนหน้า
• อาการโดยทั่วไปไม่รุนแรง คล้ายไข้หวัดธรรมดา เช่น ไข้ ไอ เจ็บคอ น้ำมูก ไม่มีอาการสูญเสียการรับรสหรือกลิ่นเหมือนช่วงแรกของโควิด
• สามารถหลบภูมิคุ้มกันบางส่วน โดยเฉพาะในผู้ที่ไม่ได้รับวัคซีนเข็มกระตุ้น
• พบการระบาดเป็นกลุ่มก้อนในโรงเรียน ที่ทำงาน และครอบครัว

• แพร่กระจายได้เร็วกว่าสายพันธุ์ก่อนหน้า
• ส่งเสริมให้กลุ่มเสี่ยงฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น

สถานการณ์โควิด XEC ปี 2568 ความจำเป็นของ ATK และวัคซีน กลุ่มเสี่ยงสามารถรับวัคซีนไข้หวัดใหญ่ได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายผ่านโครงการของสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ซึ่งเปิดให้บริการตั้งแต่วันที่ 1 พฤษภาคม ถึง 31 สิงหาคม 2568 หรือจนกว่าวัคซีนจะหมด โดยครอบคลุมทุกสิทธิการรักษา ทั้งบัตรทอง ประกันสังคม และสิทธิข้าราชการ

หน่วยบริการที่เข้าร่วมโครงการ ได้แก่ โรงพยาบาลรัฐ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) ศูนย์บริการสาธารณสุขทั้ง 69 แห่งในกรุงเทพมหานคร และคลินิกชุมชนอบอุ่นที่เข้าร่วมโครงการ

สำหรับการลงทะเบียนรับวัคซีน สามารถทำได้ผ่านหลายช่องทาง เช่น สายด่วน สปสช. โทร. 1330 กด 8 แอปพลิเคชัน "เป๋าตัง" เมนู "กระเป๋าสุขภาพ" หรือสอบถามโดยตรงที่หน่วยบริการที่สะดวก

แม้โควิด-19 จะกลายเป็นโรคประจำถิ่น และอาการส่วนใหญ่ในสายพันธุ์ใหม่อย่าง XEC จะไม่รุนแรงเท่าช่วงเริ่มแรกของการระบาด แต่การใช้ชุดตรวจ ATK (Antigen Test Kit) ยังคงมีความสำคัญอย่างยิ่งในการควบคุมการแพร่ระบาดในระดับครัวเรือน โรงเรียน และชุมชน

• ตรวจคัดกรองเบื้องต้นอย่างรวดเร็ว: เมื่อมีอาการไข้ ไอ เจ็บคอ หรือสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ติดเชื้อ การใช้ ATK จะช่วยคัดกรองได้ทันทีโดยไม่ต้องรอผลจากห้องปฏิบัติการ
• จำกัดวงการแพร่เชื้อในกลุ่มเสี่ยง: โดยเฉพาะในผู้สูงอายุ เด็กเล็ก และผู้มีโรคประจำตัว ที่อาจมีอาการรุนแรงหากติดเชื้อ การรู้ผลเร็วสามารถแยกตัวและเริ่มดูแลรักษาได้ทันเวลา
• สนับสนุนการตัดสินใจในชีวิตประจำวัน: เช่น ก่อนพบผู้สูงอายุ เข้าร่วมกิจกรรมรวมกลุ่ม หรือไปโรงเรียน การตรวจ ATK ล่วงหน้าเป็นวิธีป้องกันที่รับผิดชอบต่อสังคม
• ลดภาระระบบสาธารณสุข: การตรวจด้วยตนเองสามารถกรองผู้ติดเชื้อเบื้องต้นได้โดยไม่ต้องไปโรงพยาบาล ซึ่งช่วยลดความแออัดและภาระของบุคลากรทางการแพท

เลือกใช้ ATK ที่มีคุณภาพ ที่ผ่านการรับรองจาก อย. และมีความไวสูงต่อสายพันธุ์โอมิครอนและสายพันธุ์ย่อย เช่น XEC มีความสำคัญอย่างยิ่ง เพราะชุดตรวจคุณภาพต่ำอาจให้ผลลวงหรือไม่สามารถตรวจจับเชื้อในระยะเริ่มต้นได้ การเลือกซื้อจากแหล่งที่เชื่อถือได้และตรวจสอบเลขทะเบียน อย. ทุกครั้ง จะช่วยให้ผลตรวจแม่นยำและเชื่อถือได้มากขึ้น

การระบาดของโควิดสายพันธุ์ XEC และไข้หวัดใหญ่ในปี 2568 ยังคงเป็นสัญญาณเตือนว่าโรคทั้งสองยังไม่หมดไป วัคซีนยังมีความสำคัญในการลดความรุนแรงและการเสียชีวิต โดยเฉพาะในกลุ่มเสี่ยงแม้หลายคนจะมีภูมิคุ้มกันจากการติดเชื้อหรือวัคซีนก่อนหน้า สายพันธุ์ XEC อาจยังคงแพร่ระบาดเพิ่มขึ้นในบางพื้นที่ โดยเฉพาะในเด็กเล็กและผู้ที่ภูมิคุ้มกันต่ำ แต่โดยรวมอาการไม่รุนแรงมากนัก ขณะที่ไข้หวัดใหญ่จะยังคงเป็นโรคประจำถิ่นที่มีการระบาดประปรายตามฤดูกาล

การสวมหน้ากากในที่แออัด การล้างมือบ่อย ๆ การฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น และการใช้ ATK ที่มีคุณภาพยังเป็นมาตรการสำคัญ โดยเฉพาะ ATK ที่ช่วยตรวจคัดกรองอย่างรวดเร็วเมื่อมีอาการหรือสัมผัสความเสี่ยง ซึ่งช่วยจำกัดการแพร่เชื้อในครอบครัว โรงเรียน และชุมชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ